Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Ο πρώτος ήχος που ακούμε μετά τη σιωπή, είναι ο χτύπος της καρδιάς της μητέρας μας. Ετσι η ύπαρξή μας ξεκινάει με τη γνώση του ρυθμού. Το έμβρυο ακούει από τον πέμπτο μήνα της ζωής του ενδομήτριους ήχους, όπως οι καρδιακοί παλμοί της μητέρας, εντερικούς και αγγειακούς ήχους, αλλά και εξωμήτριους δυνατούς ήχους, όπως δυνατή μουσική και το χτύπημα μιας πόρτας ενώ αργότερα μαθαίνει να διακρίνει τη φωνή της μητέρας και το τραγούδι της, που το συνοδεύει και μετά τη γέννησή του.
Ολοι αυτοί οι ήχοι επιδρούν καθοριστικά στην εξέλιξη της ψυχολογίας του εμβρύου και εγγράφονται στη μνήμη του. Η χρήση της μουσικής για μια θετική διαμόρφωση της ψυχολογίας του εμβρύου ήταν γνωστή (ή μάλλον πιστευτή) από το 1553 οπότε αναφέρεται πως η μητέρα του μελλοντικού βασιλιά της Γαλλίας Ερρίκου του 4ου είχε μια γυναίκα και της έπαιζε μουσική όσο ήταν έγκυος για «να είναι πάντα καλοδιάθετος ο βασιλιάς στη ζωή του» γεγονός που επιβεβαιώνουν οι ιστορικοί για το χαρακτήρα του Ερρίκου. Η πειραματική εφαρμογή αυτής της πίστης άρχισε ήδη από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Σήμερα χρησιμοποιείται η μουσική για τη μείωση του στρες στα έμβρυα. Μελέτες έχουν δείξει ότι το νεογέννητο αναζητά τους ήχους που άκουγε όταν ήταν στη μήτρα κι η ίδια η μητέρα αναγνωρίζει απο ένστικτο την αναγκη του βρέφους, γι αυτό στους περισσότερους πολιτισμούς οι μητέρες ακουμπάνε τα βρέφη από την πλευρά της καρδιάς τους για να τα ησυχάσουν. Στην ίδια γνώση στηρίζεται και η παράδοση των ταχταρισμάτων και των νανουρισμάτων που υπάρχει σε όλους τους λαούς και δεν είναι άσχετο, το ότι όλα τα νανουρίσματα έχουν ως κοινό γνώρισμα την αργή ταχύτητα που προσομοιάζει τους καρδιακούς παλμούς ενός ενήλικα σε ηρεμία (60-82 χτύπους το λεπτό).
Η επαναφορά λοιπόν αυτής της ακουστικής μνήμης, στα νήπια, είναι ο καλύτερος και ευκολότερος τρόπος να ξεκινήσει η μουσική τους προπαιδεία. Ολα τα παιδιά έχουν τη μουσική γνώση μέσα τους. Γιατί ο ρυθμός κι η μελωδία, δεν μαθαίνονται στον άνθρωπο αλλά είναι έμφυτα και το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τα ενεργοποιήσουμε παίζοντας.
Οι μεγάλοι παιδαγωγοί όρισαν τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει αυτή η επαναφορά, όπως το παιχνίδι της σιωπής και οι ασκήσεις ρυθμού και μέτρου της Μοντεσσόρι, η ρυθμική μέθοδος του Dalcroze, οι εφαρμογές της πρώιμης μουσικής αγωγής του Willems με ταχταρίσματα, νανουρίσματα και παιχνιδοτράγουδα, η δημιουργική μουσική της Satis Coleman που ξεκινάει ήδη τις προνηπιακές ηλικίες με την κατασκευή και το παίξιμο μουσικών οργάνων και η στοιχειοδομική μουσική του Orff, που συνδέει τη μουσική με την κίνηση και το χορό.
Σε επόμενο άρθρο θα σταθώ στη μέθοδο της Coleman, που χωρίς πολύ προσπάθεια συμπυκνώνει την επαναφορά της εμβρυακής μνήμης στον ήχο και το ρυθμό, με την ανάπτυξη δεξιοτήτων, με το χορό και το τραγούδι, τη μουσική σύνθεση και τον αυτοσχεδιασμό. Πολύ πριν βαρύνουμε τα παιδιά με τη μουσική σημειολογία, ωφείλουμε να καλλιεργήσουμε μέσα τους όλα τα ωφέλη, πολιτισμικά και ψυχικά, που προσφέρει η αγάπη στη μουσική.
Και καθώς ο ανθρώπινος νους αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον κόσμο, επιθυμεί να επικοινωνήσει με το λόγο και να εκφραστεί με τη μουσικότητα της φωνής του. Ετσι με το ρυθμό πορεύεται ο άνθρωπος και με το τραγούδι, ως το τέλος της ζωής του κι αν είναι τυχερός μαθαίνει απ τους γονείς του να ακούει τη μουσική του σώματός του κρατώντας το σε αρμονία με τη φύση όσο αυτή το συνοδεύει μέσα στο χρόνο με τις μεταβολές της.
Γιώργος Γυπάκης
Αέναος Ωδή 