Το Εργαστήρι Οργανοποιίας για παιδιά στην Ημέρα Επιστημών του Πολυτεχνείου Κρήτης

Στην Ημέρα Επιστημών για παιδιά του Πολυτεχνείου Κρήτης στις 10 Νοεμβρίου συμμετείχα κι εγώ με το εργαστήρι οργανοποιίας μου, καθώς το Πολυτεχνείο μου έκανε την τιμή να  «αξιοποιήσει» την πρόταση που έκανα μέσα από το έργο e-ArtinEd (Ενσωμάτωση των Τεχνών στην Εκπαίδευση) για την Εκπαιδευτική Οργανοποιία.

Ετσι ένιωσα για μια μέρα «επιστήμονας» αφού συγχρωτίστηκα με τους καθηγητές και τους φοιτητές του Πολυτεχνείου και ενσωματώθηκα -έστω και για λίγο- στην παρουσίαση της εκπληκτικής δουλειάς που κάνουν εκεί. Η Ημέρα Επιστημών έχει καθιερωθεί από το Πολυτεχνείο ως μια έκθεση που απευθύνεται σε παιδιά του Δημοτικού και δείχνει μερικές από τις πιο εντυπωσιακές και ελκυστικές όψεις του ερευνητικού έργου των Σχολών του Ιδρύματος.

Η συμμετοχή μου ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας που είχα φέτος με το Εργαστήριο Διανεμημένων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων (TUC/MUSIC) στα πλαίσια του έργου για την ενσωμάτωση των τεχνών στην εκπαίδευση που ήταν συγχρηματοδοτούμενο από το Erasmus, όπου ξεκίνησα σαν εκπαιδευόμενος και κατέληξα εκπαιδευτής, αφού κρίθηκε πώς η πρότασή μου για την Εκπαιδευτική Οργανοποιία μπορούσε να συνδεθεί με το μάθημα που αφορούσε την ενσωμάτωση της μουσικής στην καθημερινή διδασκαλία της γενικής ύλης του δημοτικού σχολείου. Ομως η συμμετοχή μου αυτή είχε και μιαν άλλη διάσταση, αυτή του πως ένας ιδιώτης μπορεί να αξιοποιήσει την πλατφόρμα e-learning που έστησε και λειτουργεί το εν λόγω Εργαστήριο μέσω της οποίας αναπτύχθηκε όλο το πρόγραμμα του e-ArtinEd.

Το περίπτερό μας στην Ημέρα Επιστημών είχε δύο λειτουργίες – αντικείμενα να παρουσιάσει. Το ένα ήταν η κατασκευή πνευστών τύπου όμποε ή ζουρνά με διπλό γλωσσίδι, χρησιμοποιώντας μόνο πλαστικά καλαμάκια και το άλλο, ήταν ένας Μουσικός Τοίχος για τη Φυσική.

Τα παιδιά που μας επισκέφθηκαν  έμαθαν πώς φτιάχνεται αυτό το παμπάλαιο παιδικό ηχητικό παιχνίδι που οι παλιοί το έφτιαχναν με μίσχους από στάχια, παράλληλα όμως, όσο μπορούσαμε τους εξηγούσαμε πώς παράγεται ο ήχος από τα παλλόμενα γλωσσίδια, πώς με τον ίδιο τρόπο παράγεται η φωνή μας και πώς, αυξομειώνοντας το μήκος του σωλήνα αλλάζει η τονικότητα και γι αυτό κάνουμε τις τρύπες. Ολ’ αυτά βέβαια τα κάναμε παίζοντας και διασκεδάζοντας με τους αστείους ήχους που βγάζουν τα καλαμάκια!

Ο Μουσικός Τοίχος για τη Φυσική (ανακατασκευή αυτού που είχα παρουσιάσει στην έκθεση Trash Art το καλοκαίρι) κατασκευάστηκε με το σκεπτικό τα παιδιά να πρέπει να ανακαλύψουν με πόσους τρόπους μπορούν να παράγουν ήχο τα αντικείμενα που είχα προσαρμόσει σε μια παλέτα. Κι αν για τα μικρότερα παιδιά αυτή η δραστηριότητα είναι ωφέλιμη και εκτονωτική με πολλούς τρόπους (εξερεύνηση ήχων, υλικών, υφών κλπ) θα μπορούσε ένας δάσκαλος να μετατρέψει αυτή την εξερεύνηση για μεγαλύτερα παιδιά σε μάθημα φυσικής εξηγώντας τους έννοιες όπως η τριβή, η βαρύτητα, η μηχανική κ.α. καθώς φρόντισα να υπάρχουν στον Τοίχο αντικείμενα με απλούς μηχανισμούς!

Δυο μπουκάλια νερού (κουρδισμένα!) μια ρόδα ποδηλάτου «αέναο rain stick», ένα γυαλόχαρτο που το τρίβεις με σφουγγαράκι, μια πιατοθήκη, κουδούνι ποδηλάτου, φόρμα για κέικ, ταψί, κουτί παπουτσιών, κρεμαστοί σωλήνες, και 4 ακόμα μηχανισμοί με κίνηση που προκαλεί την παραγωγή ήχου, αποτελούν το Μουσικό Τοίχο για τη Φυσική.

Κι αυτά είναι δύο μόνο παραδείγματα ενσωμάτωσης της οργανοποιίας στην εκπαιδευτική διαδικασία και θα μπορούσαμε να τα εξηγούμε όλα αυτά στα παιδιά, τους γονείς τους και σε κάθε άλλο ενδιαφερόμενο αν μας το επέτρεπε ο χρόνος που ήταν λίγος ενώ οι επισκέπτες ήταν πολλοί. Χιλιάδες παιδιά και γονείς πέρασαν από τα περίπτερα της Ημέρας Επιστημών κι αν δεν ήταν οι φοιτητές που βοήθησαν εθελοντικά και στο δικό μου το περίπτερο -όπως βοήθησαν και παντού- αυτή η παρουσίαση δε θα ήταν εφικτή.

Τέσσερα καταπληκτικά παιδιά ήταν οι εθελοντές μου, που με το χαμόγελο και τη θετική τους ενέργεια άντεξαν 6 ολόκληρες ώρες φτιάχνοντας καλαμάκια για χιλιάδες πιτσιρίκια!

Ενα είναι σίγουρο: τα παιδιά έφευγαν τρισευτυχισμένα από το περίπτερό μας, αφού είχαν δοκιμάσει όλους τους ήχους του μουσικού  τοίχου (μερικά παιδιά δεν ξεκολλούσαν με τίποτα) κι οι χώροι του κτιρίου που μας φιλοξένησε γέμισαν από τους αστείους ήχους των «ζουρνάδων» μας!

Ζουρλαμάρα μεγάλη!

 

O Μουσικός μου Τοίχος στην Εκθεση TRASH Art στο κτήμα της BIOLEA στον Αστρικα

Ημουν ο μόνος μουσικός ανάμεσα σε εικαστικούς, που εξέθεσαν έργα τους φτιαγμένα από ανακυκλώσιμα υλικά στην έκθεση TRASH Art που έγινε 22-27 του Μάη στο κτήμα της  BIOLEA στον Αστρικα, στην κορφή ενός λόφου με καταπληκτική θέα.

Παρ’ όλα αυτά ο μουσικός τοίχος που έφτιαξα ειδικά για την έκθεση βρήκε τη θέση του, αφού παιδιά και μεγάλοι έπαιξαν με τους ήχους του κι εξερεύνησαν τις εκπλήξεις του.

Στόχος της έκθεσης ήταν η ευαισθητοποίηση σε θέματα ανακύκλωσης και χαίρομα γιατί σ’ αυτήν συμμετείχαν φίλοι καλλιτέχνες όπως ο Γιάννης Μαρκαντωνάκης, η Μαριώ Αιραμ κι άλλοι.

Ο συγκεκριμένος Μουσικός Τοίχος είναι προς πώληση, όποιος ενδιαφέρεται γι αυτόν ή για νέα παραγγελία ας επικοινωνήσει μαζί μου. Περισσότερα για τους Μουσικούς Τοίχους που κατασκευάζω εδώ

Ως συνήθως, ο Μουσικός μου Τοίχος τράβηξε το ενδιαφέρον των παιδιών που επισκέφθηκαν την έκθεση…

Η αφίσσα της έκθεσης

ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΤΟΙΧΟΣ: Δημιουργήστε ένα κέντρο μουσικών δραστηριοτήτων για παιδιά στο χώρο σας!

 

Φωτο από το 1ο Παιδικό Φεστιβάλ Χανίων

“Ο Μουσικός Τοίχος αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για τον εκπαιδευτικό, που δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να εξερευνήσουν τους ήχους μέσα από παιγνιώδεις προσεγγίσεις. Τα ελκυστικά ανακυκλωμένα αντικείμενα που με πολύ φαντασία υπάρχουν επάνω σε ένα Μουσικό Τοίχο, αποτελούν πρόκληση για τους μικρούς μας φίλους. Διεγείρουν τη φαντασία τους και εκτοξεύουν την ευρηματικότητα τους, έχοντας σαν αποτέλεσμα να γίνονται χωρίς και οι ίδιοι να το καταλάβουν «μικροί μουσικοί».”

Μαρία Αρχοντάκη, Ψυχολόγος – Παιδαγωγός, ιδιοκτήτης της ΘΕΑΤΡΟΧΩΡΑΣ

Τί είναι ο Μουσικός Τοίχος και ποιά είναι η παιδαγωγική του αξία

Γράφει και…κατασκευάζει ο Γιώργος Γυπάκης,

μουσικός, οργανοποιός και δάσκαλος οργανοποιίας
Τηλέφωνο για παραγγελία μουσικού τοίχου 6937150345

Ο Μουσικός Τοίχος είναι μία “μουσική εγκατάσταση” που μπορεί να γίνει σε κινητή ή σταθερή βάση. Περιλαμβάνει τη χρήση ανακυκλώσιμων ή φυσικών υλικών που βρίσκουμε στο περιβάλλον μας, τα οποία με την κατάλληλη τροποποίηση-επεξεργασία, μετατρέπονται σε ηχητικά αντικείμενα ή αυτοσχέδια μουσικά όργανα.
Συνήθως τα αντικείμενα που τοποθετούνται στο μουσικό τοίχο είναι ιδιόφωνα που κρούωνται, σείωνται ή τρίβονται. Ενδεικτικά αναφέρω μερικά : μεταλλικά μαγειρικά σκεύη, καπάκια και άλλα αντικείμενα μεταλλικά (π.χ. παλιά κουδούνια, σωλήνες ή ντίζες), πλαστικά (π.χ. κουβάδες, σωλήνες ηλεκτρολόγου ή μπουκάλια) ή ξύλινα (π.χ. κουτιά) που παράγουν ήχο με διάφορους τρόπους. Τα αντικείμενα αυτά τακτοποιούνται πάνω στη βάση με κριτήριο τη μουσικότητά τους και τους ηχητικούς ή μελωδικούς συνδυασμούς που μπορεί να κάνουν μεταξύ τους.

Σε πολλές χώρες του εξωτερικού, ο Μουσικός Τοίχος εγκαθίσταται σε παιδικούς σταθμούς, νηπιαγωγεία, σχολές όπου διδάσκεται η μουσική προπαιδεία, παιδότοπους κλπ. Ο κάθε χώρος τον αξιοποιεί σύμφωνα με τις παροχές υπηρεσίας που προσφέρει (είτε σαν παιχνίδι πολλαπλών δραστηριοτήτων, είτε ως μουσικο-εκπαιδευτικό παιχνίδι.
Ο Μουσικός Τοίχος κεντρίζει το ενδιαφέρον των παιδιών. Τα προσελκύει και τα προκαλεί να ανακαλύψουν τις δυνατότητες που έχει κάθε αντικείμενο. Χωρίς να έχουν ιδιαίτερες γνώσεις μουσικής, με μοναδικό οδηγό τη φαντασία τους, δραστηριοποιούνται και «ζωντανεύουν» τα αντικείμενα, που βρίσκονται απλά κρεμασμένα ή βιδωμένα στον τοίχο. Με τη βοήθεια των κρουστήρων (μπαγκετών) και άλλων αντικειμένων που είναι τοποθετημένα μπροστά στην εγκατάσταση, δημιουργούν αβίαστα ήχους που τα εντυπωσιάζουν, προσφέροντάς τους ατέλειωτες ώρες και χαράς και διασκέδασης.

Εκτός όμως από τον ψυχαγωγικό ρόλο του Μουσικού Τοίχου, τονίζουμε ιδιαίτερα και τον μουσικο-παιδαγωγικό στόχο που προσφέρει σε κάθε εκπαιδευτικό που «ταξιδεύει» την ομάδα του σε δημιουργικά παιχνίδια ήχων και ρυθμών. Παράλληλα δε, τα ποικίλα και διαφορετικά υλικά, βοηθάνε τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, αλλά και των τριών πρώτων τάξεων του δημοτικού σχολείου να ανακαλύψουν τους ήχους. Τα παιδιά πραγματοποιούν παίζοντας, μια «περιπλάνηση» στις ιδιότητες των υλικών και ανακαλύπτουν τους διαφορετικούς ήχους που παράγουν, ανάλογα με το διαφορετικό κάθε φορά υλικό που χτυπούν.

ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΜΟΥΣΙΚΟ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΤΟΙΧΟΥ

Η κατασκευή του μουσικού τοίχου εντάσσεται στα πλαίσια του μαθήματος της οργανοποιίας, που αποτελεί καθολικά αναγνωρισμένο κομμάτι της μουσικοπαιδαγωγικής. Στόχος του συγκεκριμένου προγράμματος είναι, να εμπλέξουμε και τα ίδια τα παιδιά στη διαδικασία της κατασκευής.
α) Μιλάμε στα παιδιά για την ανακύκλωση και για την επαναχρησιμοποίηση άχρηστων αντικειμένων, έχοντας σαν στόχο να ευαισθητοποιήσουμε την περιβαλλοντική τους συνείδηση. Στη συνέχεια, τους ζητάμε να συλλέξουν ανακυκλώσιμα υλικά και αντικείμενα που πιστεύουν ότι έχουν τη δυνατότητα να παράγουν ήχο και μπορούν να τα βρουν στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον του σπιτιού. Στη δράση αυτή εμπλέκουμε και τους γονείς εάν το επιθυμούν.
β) Όταν τα παιδιά φέρουν τα αντικείμενα, στήνουμε το εργαστήρι της οργανοποιίας. Δοκιμάζουμε όλοι μαζί τους ήχους που παράγει το υλικό που έφεραν και πραγματοποιούμε την επιλογή αυτών που θα χρησιμοποιήσουμε στην εγκατάσταση. Εκείνα που δεν θα τα τοποθετήσουμε στον τοίχο, θα τα χρησιμοποιήσουμε για την κατασκευή άλλων αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων.

φτιάχνοντας όργανα με τα παιδιά

γ) Στη συνέχεια, για λόγους ασφαλείας κατασκευάζουμε το Μουσικό Τοίχο χωρίς την παρουσία των παιδιών. Όμως, για να υπάρχει το στοιχείο της έκπληξης, αφήνουμε κάποια αντικείμενα στην άκρη και τα προσθέτουμε στο τέλος, μαζί με τα παιδιά. Διοργανώνουμε τα «επίσημα εγκαίνια» της κατασκευής μας, προετοιμάζοντας μια εφαρμογή της με μουσικά-ρυθμικά παιχνίδια ή ένα ηχο-παραμύθι που έχει γραφτεί για το σκοπό αυτό.

 ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κατά τη δημιουργία και εγκατάσταση του Μουσικού Τοίχου γίνεται πρόβλεψη να μην υπάρχουν στοιχεία επικίνδυνα για τα παιδιά (π.χ. μυτερά αντικείμενα, βίδες, γωνίες κλπ). Τα αντικείμενα βιδώνονται σε μια ξύλινη επιφάνεια με βάση που να μπορεί να μετακινείται  ή να είναι σταθερά βιδωμένη πάνω σε τοίχο (π.χ κατάλληλα επεξεργασμένη για παιδιά παλέτα ή ξύλινος φράχτης). Τονίζουμε όμως, πως η χρήση του από τα παιδιά πρέπει να γίνεται πάντα κάτω από την επίβλεψη ενήλικα.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΟΥΣΙΚΩΝ ΤΟΙΧΩΝ

 

Ο μουσικός τοίχος

Είμαι περήφανος για το μουσικό μου τοίχο!

Η εγκατάσταση αυτή που έφτιαξα για τη συμμετοχή μου με τη Θεατροχώρα στο 1ο Παιδικό Φεστιβάλ των Χανίων, τράβηξε το ενδιαφέρον όλων των παιδιών που πέρασαν από κει. Σαν το μελίσσι μαζεύονταν όλη τη μέρα ξετρελαμένα γύρω από την εγκατάσταση για να παίξουν με τα όργανα και να εξερευνήσουν τους ήχους. Οπως μου είπε κι ένας μπαμπάς «αυτό που έχεις φτιάξει είναι το όνειρο κάθε παιδιού».  Πράγματι, είναι μια μαγική παιχνιδομηχανή!

Τί είναι λοιπόν ένας Μουσικός Τοίχος; Είναι η εγκατάσταση πολλών ηχητικών  αντικειμένων και μουσικών οργάνων σε έναν, ξύλινο συνήθως τοίχο (ένα φράχτη ή άλλη ξύλινη βάση) τακτοποιημένα και προσβάσιμα, ώστε να μπορούν τα παιδιά να διασκεδάσουν και να μαθουν παίζοντας. Δύσκολα μπορείς να προσαρμόσεις αγοραστά μουσικά όργανα σε έναν τέτοιο τοίχο μια και θα πρέπει να τα καρφώσεις, να τα βιδώσεις ή να τα κολλήσεις καταστρέφοντάς τα. Ετσι, χρησιμοποιούμε όργανα από ανακυκλώσιμα υλικά και παλιά  αντικείμενα που δε φοβόμαστε να τα αφήσουμε στο ύπαιθρο για καιρό.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση μετέτρεψα μια παλέτα σε βάση (για να μπορεί να μετακινείται εύκολα) και προσάρμοσα πάνω της αυτοσχέδια μουσικά όργανα φτιαγμένα από: Τάβλες και πόδια από πεταμένα κρεβάτια, καδρονάκια από συσκευασίες επίπλων, ένα παλιό ταψί, ένα τηγάνι, ενα σπασμένο μπρίκι, κουτάκια από αναψυκτικά και μπύρες, πλαστικά μπουκάλια, καλάμια, ένα παλιό ράφι, παλιά κουδούνια, χαλκοσωλήνες, σωλήνες ηλεκτρολόγου και χωνάκια και άλλα μουσικά όργανα που  Και τα στρίμωξα όλα σε μια βάση που μεταφέρεται εύκολα. Μου πήρε 3-4 μέρες για να το κάνω.

Μπορείτε να δείτε το μουσικό μου τοίχο στην είσοδο της Θεατροχώρας (Κύπρου 2) με την οποία συνεργάζομαι, έχοντας αναλάβει το εργαστήριο οργανοποιίας για παιδιά.

Mπορώ όμως να φτιάξω ένα Μουσικό Τοίχο και για σας, αν μου τον παραγγείλετε!